Vernissage 14 april 2024
november 7, 2023Meld je aan voor de kids kunst clinic
november 16, 2023Artikel uit Brabants Dagblad
Veelzijdig arts-schilder uit Tsjechië
Als kind van zes vluchtte hij met zijn ouders uit Tsjechoslowakije, hij werd kinderarts en nu opent hij een kunstgalerie in Berlicum. Wat is de rode draad in het leven van Petr Jira (1963)
Berlicum – De Bossche bollen staan op tafel in de galerie. De muren hangen vol met eigen werk; opvallend is de veelzijdigheid van de kleurige schilderijen. Hij grinnikt vol zelfspot. ,,Hier kun je zien hoe een ADHD-brein er aan de buitenkant uitziet.” Die ADHD’er, dat is hij dus zelf. ,,Als kinderarts behandel ik kinderen met ADHD en dan zeg ik altijd: het is geen ziekte of aandoening, het is een eigenschap. Het voordeel is dat je er veel energie door hebt.” En veel energie, dat heeft hij. Maar eerst even terug naar het verleden. ,,Ik werd in 1963 in Tsjechië geboren en was enig kind. Mijn vader was werktuigbouwkundig ingenieur en mijn moeder kunstenares, mijn grootvader violist. Ik kreeg een Boheemse opvoeding: klassiek met veel kunst.” Maar toen viel Rusland in 1968 Tsjechoslowakije binnen, omdat het land te liberaal werd in de ogen van Sovjetunie. ,,De tanks reden door de straten maar er werd geen oorlog gevoerd zoals in Oekraïne. Het ging meer sneaky, net zoals de annexatie van De Krim in 2014 door de Russen. Dus ik heb er geen trauma aan overgehouden. Als jongetje van zes was ik erg onder de indruk van die dreunende tanks en eigenlijk vond ik het wel mooi. Ik was verbaasd dat mijn ouders huilden.” In 1969 besloot zijn vader met het gezin te vluchten. ,,Hij zei: ‘Nu krijgen we wéér dertig jaar overheersing.’ Het werden er twintig tot de val van de muur in 1989. Alleen van 1918 tot 1948 was het land vrij, met onderbreking uiteraard van de Tweede Wereldoorlog.” Het gezin vluchtte naar Nijmegen waar ze mensen kenden van een camping. ,,We vluchtten niet over prikkeldraad of zoiets, nee, mijn vader zei dat we met vakantie naar Nederland gingen, en we namen alleen een tas en een koffer mee. Mijn moeder en ik waren niet op de hoogte van zijn plan om in Nederland te blijven; hoe minder mensen het weten, hoe veiliger. Hij zei nog wel toen we weggingen: ‘Kijk nog één keer achterom naar ons huis.’ Mijn moeder zat vol vragen maar stelde ze niet uit veiligheidsoverwegingen.”
Tranen in zijn ogen bij beelden uit Oekraïne
Wat ging er door hem heen toen Oekraïne door dezelfde vijand werd aangevallen? ,,Toen ik het op de televisie zag, kreeg ik tranen in mijn ogen. Ik herkende de woede en het verdriet van de Oekraïners, dat Rusland hun mooie land kapotmaakt.” En de verschillen? ,,Wij konden begin jaren 70 vrij gemakkelijk een huis krijgen, maar voor Oekraïners is dat een heel ander verhaal.” Hij zucht even. ,,Ik wilde naar de grens om vluchtelingen op te halen, maar ik realiseerde me dat ik met mijn drukke baan niet de mogelijkheid had om ze hier te begeleiden. Maar ik voel me er nog steeds schuldig over.” Hoe combineert hij de galerie dan met zijn drukke baan? ,,Ik werk nog drie dagen per week en de rest van de week ben ik in de galerie.” Hij wijst naar de enorme tafel met verftubes. ,,Bezoekers kunnen ook gaan schilderen als ze dat leuk vinden.” Roer om dus, wat gaf de doorslag? ,,In coronatijd kon je nergens heen en toen heb ik mijn oude liefde weer opgepakt: schilderen en tekenen. Inmiddels ben ik zestig geworden en ik wil gaan doen waar ik energie van krijg. Schilderen dus. Ooit stond ik voor een werk van Willem de Kooning in het Hirshhorn-museum in Washington en toen dacht ik: dít spreekt me enorm aan. Abstract expressionisme. Als dokter heb je geen expressieve uitdaging. Daarom zijn er veel artsen die muziek maken.”
Schilderles voor kinderen met adhd
Energiek als Jira is, voert hij zijn plannen ook voortvarend uit. ,,Ik heb deze ruimte gehuurd en hier wil ik elke drie maanden gastexposities houden, en ik wil schildercursussen geven aan kinderen met ADHD schilderles. Want als je tekent, dan krijg je rust in je hoofd. En verder is dit een artcafé; ik heb mijn horecadiploma ook gehaald.”
Nog één vraag: voelt hij zich nu meer Tsjech of Nederlander? ,,Ik ben natuurlijk wel een kaaskop geworden, maar als ik in Tsjechië ben, dan voel ik een enorme verwantschap en herkenning. Ik mis mijn familie daar, mijn neven en nichten. In 2001 ben ik in het Jeroen Bosch gaan werken en Den Bosch spreekt me aan. Dat historische, mondaine, dat herken ik uit Praag. En die zelfspot van Brabanders, ja, die herken ik ook.”
Over de regio en item over mijzelf zie minuut 9:40 tot 16:50.
Waarom daar? Aflevering 4: Een andere toekomst (youtube.com)